Historische Kring Wederden

Het hennekleed

In mijn bezit zijn twee oude boerenlijkkleden, vervaardigd van eigen gesponnen en geweven linnen. Deze kleden beginnen zeldzaam te worden, hoewel zij vroeger tot het normale bezit behoorden.

Het ‘doodshemd’ was vaak het eerste stuk dat de bruid maakte voor haar uitzet. Het werd in de eerste huwelijksnacht gedragen en daarna gewassen en in de linnenkast geborgen om pas bij een sterfgeval weer dienst te doen. Het boerenlijkkleed was altijd van linnen en praktisch niet te onderscheiden van het normaal te dragen hemd. Op het kleed werden de initialen van de voornaam geborduurd in zwarte of rode kruissteek. De familienaam werd niet vermeld, daar deze synoniem is met het geslacht en deze dus mee begraven zou worden, waardoor het geslacht zou uitsterven.

Het kleed mocht niet langer zijn dan tot de enkels, daar de dode er anders over zou struikelen als hij of zij op de dag der Opstanding Christus tegemoet zou gaan. Was het kleed toch langer, dan werd het met een plooi teruggeslagen. Wanneer het naaien van het kleed zuiver geschiedde, dan werd het met één draad en één naald genaaid. In de draad mochten geen knopen worden gelegd, want van knopen gaat een bindende kracht uit, welke de ziel zou verhinderen het lichaam te verlaten. De naald werd onder in het kleed gestoken, in het vuur geworpen of gebroken en in de kist gelegd.

Evenals ieder Instrument is de naald een willend wezen (animisme). In dit geval wilde zij een doodskleed naaien, waardoor zij gevaarlijk, doodaanbrengend is geworden. Een prik hiermee zou een ongeneeslijke wond veroorzaken en indien men er een kies mee zou aanraken zou deze uitvallen.

Het kleden van de dode geschiedde meestal door de naaste buren of in een dorp door de vaste hiervoor aangewezen personen. De dode werd gewassen, geknipt, gekamd en gekleed.

Men moet vroeger algemeen hebben aangenomen, dat de dode zo in het hiernamaals aankwam, zoals hij op het doodsbed lag.

De expositie ‘Over wieg en graf’ is te bezoeken tot en met 19 augustus in de Van Buuren Stee aan de Appelhofdwarsstraat te Wierden. De openingstijden zijn op woensdag, donderdag en vrijdag van 14.00 uur tot 17.00 uur. En op zaterdag van 13.00 uur tot 16.00 uur. De entree is gratis; koffie of thee staat voor de bezoeker klaar. Een vrije gift wordt op prijs gesteld.